In deze blogpost besteed ik aandacht aan 5 tips over hoe je een succesvolle spreker kunt zijn. In een snel veranderende wereld, waarin social media steeds meer invloed krijgen, is het zinvol om stil te staan bij hoe je als leider, ondernemer of professional onderscheidend kunt blijven in de veelheid van initiatieven. Spreken in het openbaar is een zeer effectieve manier om mensen aan te trekken met wie je graag zaken zou willen doen. De manier waarop je spreekt draagt bovendien bij aan de verbinding die je hebt met je publiek. Mijn tips in deze post gaan vooral over wie je bent als spreker en ‘de manier waarop’ je spreekt. Daarin zit de onderscheidende kracht, zodat je boodschap ook blijft hangen.

In mijn trainingen Authentiek Spreken gaan we intensief aan de slag met ‘de manier waarop’ je spreekt, veel meer dan op de inhoud. Ik ben dan ook verheugd dat de training Authentiek Spreken van 3 december helemaal vol is. Reden waarom ik in de maand december een extra training heb ingelast op 16 december in Amsterdam. Voor deze training kun je je hier nog aanmelden. Als je met een groep collega’s of ondernemers in company deze training wilt doen, neem dan contact met mij op. Wil je weten hoe anderen deze training ervaren hebben, kijk dan eens bij de testimonials.

Eenvoud

Ik geloof in de kracht van de eenvoud. De methode die ik gebruik bij spreken en presenteren is zo eenvoudig dat je waarschijnlijk zult zeggen ‘dat had ik zelf kunnen bedenken’. En dat is nog waar ook! We zijn ons leven allemaal eenvoudig begonnen. Het werd als snel ingewikkeld omdat er van alles moest dat we niet begrepen: van onze ouders, leraren, de kerk, en later collega’s, bazen, de overheid. Door al dat moeten zijn we vaak vergeten wie we werkelijk zijn en wat we willen. We hebben allerlei strategieën ingezet om te krijgen wat we willen en toch krijgen we het niet. Een veel gehoorde in mijn praktijk is dat mensen erkenning en waardering willen. En dat willen ze vaak al jaren en het komt maar niet in de vorm die ze willen. Ze gaan steeds harder hun best doen, steeds harder werken en het wordt niet gezien en niet erkend, met allerlei vervelende gevolgen: conflicten op het werk, burn-outs, verslavingen, echtscheidingen. Ook als het om spreken voor groepen gaat zie je mensen dezelfde strategieën inzetten. Zo zijn er mensen die het hele verhaal uit hun hoofd leren, omdat ze bang zijn dat ze stil vallen of niets interessants te melden hebben. Het mooie van Authentiek Spreken is dat je in deze training weer terug gaat naar de eenvoud. Je hoeft niets nieuws te leren. Het enige wat je hoeft te doen is dingen af te leren, zodat er eenvoud overblijft. En dan komen er bij deelnemers momenten van herkenning, dat ze zichzelf hervinden. Ze kunnen weer putten uit een bron die ze al heel hun leven bij zich dragen: dat zijn ze zelf. Dit geleidelijk herontdekken doe je door de kracht van de herhaling die in de methode zit. Door deze eenvoud ben je per definitie een succesvol spreker, zeker als je merkt in de training dat iedereen aan je lippen hangt. Ik zou zeggen, kom het ervaren in één van de open trainingen en wordt ook een succesvol spreker! De eerstvolgende vindt plaats op 16 december in Amsterdam. Er zijn nog plaatsen voor. Meld je hier nu aan. Lees ook verderop het artikel “5 Tips om een succesvol spreker te zijn”.

5 Tips om een succesvol spreker te zijn

Als ik het met mensen over spreken voor publiek heb, verwijzen ze vrijwel zonder uitzondering naar hun ervaringen met spreekbeurten op de basisschool. Vaak valt zelfs het woord traumatisch. En als ik dan vraag wat er zo traumatisch aan was, vinden de meesten dat moeilijk om concreet te benoemen. Wel hoor ik dan dat o.a. die ervaring invloed gehad lijkt te hebben op hoe ze later tijdens hun studie of in hun werk omgaan met spreken of presenteren. Dat vind ik heel intrigerend. Jullie hebben het misschien al wel eens gehoord of gelezen: spreekangst wordt genoemd als de meest voorkomende angst. Ik ga hier niet verder in op de oorzaken daarvan. Wel zijn er er al heel wat deelnemers aan mijn training Authentiek Spreken geweest die zo hun spreekangst overwonnen hebben. De tips die ik hier ga geven zijn geschikt voor mensen die spanning of angst ervaren bij het spreken voor groepen en ook voor de beginnende en ervaren sprekers. Wat er ook gebeurt tijdens je presentaties, je kunt altijd terugvallen op de principes die aan deze tips ten grondslag liggen. Daardoor krijg je meer zelfvertrouwen en plezier bij het spreken. Cruciaal in het hele verhaal is dat je leert – ongeacht de omvang van je publiek – met telkens één persoon tegelijk te spreken. Dit principe vormt het absolute fundament om een succesvol spreker te zijn. De 5 tips geven je de tools om zonder hulpmiddelen als powerpoint of prezi een boeiend verhaal te houden. Op het gebruik van presentatiehulpmiddelen zal ik in een van de volgende nieuwsbrieven dieper ingaan.

Tip 1. Ga met telkens één toehoorder tegelijk een relatie aan via je ogen

Met deze tip begint alles. In de training Authentiek Spreken leer je deze ’techniek’ vanaf het begin toepassen, en in verschillende spreeksituaties herhalen. Het idee is dat – of je nu zwijgt of spreekt – altijd je ogen beschikbaar houdt voor je publiek. En wat je ook eerder geleerd hebt op dat gebied, je kunt sowieso niet meer dan één persoon aankijken. Belangrijk is dat je je beseft dat het geen truc is die je toepast om de ander in de ogen te kijken, maar dat je intentie is dat – voor de tijd die het duurt – je met die persoon een relatie aangaat zonder oordeel. Zodra je je ogen afwendt naar de grond of het plafond, verbreek je als het ware de verbinding met je toehoorders. Je ziet sprekers dit vaak doen als ze na moeten denken over wat ze gaan zeggen.

De verrassing in deze methode is dat als je beschikbaar blijft met je ogen voor je publiek, de woorden als vanzelf komen zonder dat je daarnaar hoeft te ‘zoeken’. Je kunt deze methode in zijn meest basale vorm zelf al oefenen en je zult zien dat je daar al meteen profijt van zult hebben. Doe de volgende oefening eens met een vriend(in) of goeie collega. Ga tegenover elkaar staan of zitten (zonder tafel) en hou een tussenruimte die comfortabel voelt voor beide. Zet een timer op je telefoon, een eierwekker o.i.d. op 1 minuut en kijk elkaar dan in stilte zonder oordeel in de ogen. Dit is in het begin meestal even wennen. Je vindt het misschien eng. Het kan zijn dat je in de lach schiet. Blijf in stilte en probeer het opnieuw. Het lachen gaat meestal vanzelf over. Daarna doe je precies hetzelfde maar dan bijvoorbeeld 2 minuten, met dat verschil dat je afspreekt wie van de twee mag spreken. De ander luistert en blijft beschikbaar met de ogen zonder verbaal te reageren op de ‘spreker’. Wie ‘spreekt’ móet niet spreken, maar doet dat alleen als er woorden komen. De spreker spreekt alleen over zichzelf. Dat mag niet over de ander gaan. Als de 2 minuten voorbij zijn wissel je van rol. Degene die luisterde mag nu spreken. Hij/zij spreekt vanuit zichzelf en gaat ook niet in op wat de ander net gezegd heeft. Als je de smaak te pakken hebt, kun je dit herhalen met een nog langere tijdsduur, bijv. 5 minuten. Deze oefening en het vaak herhalen is de basis voor als je voor een groter publiek staat. Dan spreek je in een aaneenschakeling van 1-op-1 contacten zoals je net geoefend hebt. Hoe meer je dit doet, hoe gemakkelijker het spreken je zal afgaan. Bovendien zul je door deze methode – garandeer ik je – vanzelf boeiender gaan spreken en ben je daardoor per definitie succesvol!

Tip 2. Stel je oordeel uit

Van grote invloed op de relatie die je aangaat met je publiek zijn de oordelen die je over jezelf of (mensen uit) het publiek hebt. Deze oordelen houden je weg van wat je werkelijk wilt zeggen. Hoe herken je deze oordelen? Het zijn vaak flitsen van gedachten. Sommige mensen noemen het ook wel een stem in hun hoofd die alsmaar commentaar geeft. Die oordelen zijn bij iedereen anders, afhankelijk van wat je in je leven aan ervaringen hebt gehad. Het kan zijn dat je het zelf geen oordelen noemt omdat je er helemaal mee vertrouwd geraakt bent. Het kan zijn dat je er behoorlijk last van hebt. Een wetmatigheid is dat elk oordeel verbinding met een ander of met jezelf in de weg staat en meestal een signaal is van een niet (h)erkende behoefte. Als je voor de groep staat, zegt de stem in je hoofd bijvoorbeeld: “ze zitten natuurlijk niet op mijn verhaal te wachten” of “als ik maar niet de draad kwijt raak” of “die man vindt het zeker saai, want hij let niet op”. Het kan zijn dat je behoefte is om gezien en gehoord te worden. Die behoefte is al zo vaak niet beantwoord dat je écht bent bent gaan geloven dat mensen niet op je verhaal zitten te wachten. Aan de ander kant is het heel normaal dat we oordelen. Je kunt het niet volledig vermijden. De tip is dan ook om met jezelf af te spreken dat je oordelen over de ander of over jezelf uitstelt en volledig beschikbaar bent. Het oogcontact zoals boven beschreven helpt je daarbij. Je zult zien dat het spreken dan een stuk eenvoudiger gaat.

Tip 3. Durf stilte toe te laten

In onze cultuur is stilte vaak taboe in bepaalde situaties. Hoe vaak ik al niet met groepen mensen bij elkaar heb gezeten en er valt een stilte. Er is steevast wel iemand die dan roept “hee, daar komt de dominee voorbij” (vreemde uitdrukking, trouwens!). Er worden dan daarna wat opmerkingen gemaakt en de stilte is weer voorbij. Stel je voor dat het stil zou blijven! Dit soort gedragingen heeft natuurlijk ook invloed op als we voor een groep spreken. Ik daag je uit deze tip zoveel mogelijk toe te passen en te ervaren wat het je brengt. Bij Authentiek Spreken is het de bedoeling dat de woorden in het moment zelf ontstaan. Als er geen woorden komen is dat prima of beter zelfs dan dat je een verhaal gaat verzinnen om de stilte te vullen. Als je een verhaal verzint of bijvoorbeeld met powerpoint de controle op de inhoud wilt houden, dan verlies je de verbinding met je publiek. Zoals ik eerder zei is het oogcontact daarbij van wezenlijk belang. Zodra je wegkijkt naar de grond of het plafond doe je dat meestal om na te denken wat je zal zeggen, in plaats van erop te vertrouwen dat wat je werkelijk wilt zeggen vanzelf komt als je oogcontact houdt. En dan mag het dus gewoon stil zijn. Je hoeft niet te wachten tot je op het podium staat om met deze tip te oefenen. In elke denkbare gesprekssituatie kun je stil zijn en beschikbaar met je ogen, of je nu spreekt of luistert. Je zult er veel waardering voor krijgen als je zo naar een ander luistert. En voor een publiek is het niet anders. Het klinkt misschien gek, maar spreken in het openbaar begint met luisteren en beschikbaar zijn voor je toehoorders. Stilte is daarin een grote succesfactor, want geloof me, je hebt alle aandacht!

Tip 4. Benoem wat je ervaart

Een krachtige manier om verbinding te maken met je publiek – zeker als je het heel spannend vindt – is benoemen wat je ervaart. Het kan zijn dat je het heel spannend vindt om daar te staan, dat je zweethanden hebt, een bonkend hart, paniek, buikpijn, hyperventilatie… noem maar op. Je kunt dat benoemen op twee manieren doen. Terwijl je je ogen beschikbaar houdt voor je publiek benoem je in je hoofd tegen jezelf waar je last van hebt, alsof je een tweede ik toespreekt. Je spreekt die tweede ik bemoedigend en zorgzaam toe en zegt dat je ervoor zorgen zal dat het allemaal niet zo’n vaart zal lopen en het goed komt. Een andere manier is tegenover je publiek te benoemen wat er in je omgaat. Het krachtige daaraan is dat je voor jezelf dit hebt uitgesproken en het niet wegduwt alsof je het niet MAG voelen. Zolang je het blijft wegduwen blijft het namelijk spanning oproepen, totdat je het benoemt en daarmee zegt dat het er gewoon mag zijn. Het magische daaraan is dat het dan meestal vanzelf verdwijnt. Het expliciet naar je publiek benoemen wat er in je omgaat levert zonder uitzondering begrip op bij je publiek. Ze weten allemaal hoe het is om daar te staan en waarderen je als spreker als je benoemt wat zij ook kennen. Bovendien moeten mensen er vanuit herkenning vaak om lachen of zijn ze geraakt. De sfeer wordt daardoor ook meer ontspannen.

Tip 5. Gebruik krachtige beelden als metafoor

Je hoeft echt niet je toevlucht te nemen tot powerpoint om krachtige beelden te gebruiken. Die kan je ook zelf oproepen. Neem je publiek mee door gebeurtenissen als een filmscène te vertellen. Bijvoorbeeld “Gisteren liep ik door de hoofdwinkelstraat van Wageningen, waar ik woon. Plotseling komt er bij de ingang van de HEMA een man op me af. Hij is een jaar of zestig, schat ik. Hij kijk me verwilderd aan en vraagt mij waar het postkantoor is. Hij pakt mijn arm vast en ik ruik een vreemde geur, een mengsel van tabak, bier en zweet. Ik vertel hem dat het postkantoor sinds een week gesloten is en dat hij nog wel bij Albert Heijn terecht kan. ‘Klootzak’, roept de man dan tegen mij en loopt wild gebarend de HEMA binnen.”

Zomaar een voorbeeld. Het is belangrijk jezelf als spreker al dan niet hardop af te vragen ‘Waarom vertel ik jullie dit nou?’ Zo’n beeld wordt krachtig door te vertellen hoe jij je als spreker verhoudt tot dat beeld. Met andere woorden wat wil je ermee vertellen? Wat draagt het bij aan jouw boodschap? Stel je voor je bent directeur van een zorginstelling en je maakt je zorgen over hoe steeds meer mensen die zorg nodig hebben aan hun lot worden overgelaten. De hierboven beschreven scène overkwam je letterlijk. Je kunt met dat verhaal je bezorgdheid uiten en bijvoorbeeld je visie vertellen over hoe jij als directeur bepaalde zaken wilt gaan aanpakken. Aan de hand van die visie zou je je publiek om steun kunnen vragen voor jouw plannen. Als je vanuit de Authentiek Spreken methode werkt kun je alles als metafoor gebruiken voor je boodschap. Want de beelden leven immers in jou, jij hebt er iets over te zeggen, je kunt ze als symbool vertalen naar jouw boodschap. Hoe gedetailleerder je het beeld omschrijft (hoe het eruit ziet, klinkt, ruikt, proeft, voelt) hoe beter je publiek zich ermee kan identificeren.